Willem Mudde - 10 jaar geleden overleden

"Und ihre Werke folgen ihnen nach..."

Op 31 augustus j.l. was het 10 jaar geleden dat Dr. Willem Mudde op 74-jarige leeftijd in zijn woonplaats Den Haag plotseling overleed. Gezien zijn grote betekenis voor de ontwikkeling van de kerkmuziek in Nederland en ook van ver daarbuiten mogen we er op deze pagina's niet aan voorbijgaan nog eens stil te staan bij deze zo markante Lutherse kerkmusicus.
Twee zaken strijden bij dit stilstaan als het ware om de voorrang. Aan de ene kant is er de niet geringe kracht van de persoonlijkheid Dr. Willem Mudde, aan de andere kant is er de zaak van de kerkmuziek, die hij als een waar 'minister', een waar dienaar zo volkomen ter harte ging en met heel die persoonlijkheid onvermoeibaar wist te dienen. Aan de ene kant dus de persoonlijkheid Mudde die met zijn onuitputtelijke humor en tomeloze inzet indruk maakte op vriend en vijand, aan de andere kant de kerkmuziek zelf die mede dankzij die persoonlijkheid iedere keer weer volop tot leven kwam.
Hem is wel eens verweten dat hij te solistisch bezig was en alle zaken te veel naar zichzelf toetrok, anderen wel eens voor het hoofd stootte en daardoor de zaak van de kerkmuziek mogelijk schade berokkende. De huidige leden van de Werkgroep, die hem van dichtbij hebben meegemaakt zullen dat in meer of mindere mate onderschrijven, aan de andere kant zou dat dan toch slechts een klein schoonheidsfoutje genoemd kunnen worden ten opzichte van de enorme stimulerende werking die er van hem is uitgegaan.
Het is hier nu niet de plaats al zijn veelkleurige activiteiten op te sommen en de figuur Mudde volledig uit te tekenen. Graag zij verwezen naar het onlangs verschenen boek 'Van kerkmuziek bevlogen', een bundel artikelen van de hand van Willem Mudde alsmede een korte levensschets, waarin, hoe beknopt ook, zijn levensgang en zijn volledige arbeidsgebied beschreven worden.
Echter, belangrijker blijkt het toch om hier stil te staan bij de zaak van de kerkmuziek zelf. De taak van de kerkmuziek om binnen en buiten de liturgie van de eredienst de taal door de muziek te laten spreken, de teksten tot leven te laten komen en dit alles te laten dienen tot opbouw van de Kerk. En verrassend genoeg kunnen we zonder problemen constateren dat na het wegvallen van zo'n groot inspirator als Mudde, de zaak van de kerkmuziek onverminderd doorgang heeft kunnen blijven vinden.
Het duurde even een korte tijd eer binnen de Werkgroep de verschillende taken goed konden worden verdeeld, maar toen bleek dat Mudde ondertussen zoveel arbeidskracht en mogelijkheden had aangetrokken dat het werk vrijwel volledig doorgang kon vinden. Wel stonden we vaak als team versteld van wat Mudde in het verleden als eenling voor elkaar kreeg, terwijl wij als groep de zaak maar net konden klaren. Dit gold vooral de uitgave van het tijdschrift 'Musica Sacra', dat Mudde 34 jaar lang als enige eindredacteur heeft uitgegeven en meestal voor het grootste gedeelte zelf volschreef. Na zijn dood bleek voortzetting op deze manier (6x per jaar) niet meer haalbaar en bestaat 'Musica Sacra' momenteel zo nog steeds in meer bescheiden vorm.

Maar we prijzen ons gelukkig dat al het andere werk van de Werkgroep onverminderd en zonder enige terugloop is doorgegaan. De jaarlijkse Werkweken voor kerkmuziek, de Jeugdmuziekdagen, de Kerkkorendagen, de bijeenkomsten van het Convent van kerkmusisci en de Contactsamenkomst van de koren. Uit dit alles blijkt hoe Mudde's inspirerende voorbeeld heeft kunnen doorwerken. Zelfs zijn er nieuwe loten gegroeid aan de Lutherse 'kerkmuziekstam': de Jongerenmuziekdagen, het Evangelisch Luthers Koor Nederland en het Luthers Projectkoor.
Wat niet mogelijk was om over te nemen en wat voor de situatie van de Nederlandse kerkmuziek toch telkens van groot belang bleek te zijn, waren Mudde's veelvoudige internationale contacten. In de loop van enkele decennia had Mudde a.h.w. een heel kerkmuzikaal netwerk van internationale relaties opgebouwd, dat invulling van spreekbeurten, uitnodiging van koren en het laten schrijven van artikelen zeer eenvoudig maakte. Wat dit betreft was het weer de persoon Mudde die deze contacten als geen ander wist te onderhouden en het vele nuttige (de zaak van de kerkmuziek) met het vele aangename (buitenlandse reizen) plezierig wist te combineren!
De tijd verandert en het is de vraag of een persoonlijkheid als Mudde in het huidige tijdsgewricht wel had kunnen gedijen. Niet alleen de in het democratiseringsproces veranderende opvattingen over 'bestuur' en 'leiding geven' doen deze vraag rijzen, ook de veranderende omstandigheden op liturgisch en kerkmuzikaal gebied. De zaak van de 'wedergeboorte' van de kerkmuziek zoals deze in Duitsland in de 30er en 40er jaren vorm kreeg en een grote in- vloed had op de vernieuwing van de kerkmuziek, ook in Nederland, heeft ondertussen helaas internationaal aan kracht moeten inboeten. Wellicht had dit Mudde juist toch weer geïnspireerd; zelf schreef hij in het voorwoord van zijn eerste bundel artikelen: "Dankbaar ben ik voor de vele medestanders en vrienden die te hulp zijn gekomen. Trouwens ook voor de tegenstanders, die zich natuurlijk ook hebben aangediend, en die mijn wil om er mee door te gaan op menselijke wijze hebben gesterkt".
Hoe dan ook, we gedenken Willem Mudde 10 jaar na zijn overlijden nog steeds met groot respect en dankbaarheid en onderschrijven, de afgelopen 10 jaar overziende, dankbaar het slot van de o.a. door Schütz zo fraai gecomponeerde tekstregels uit Openbaringen:

"Selig sind die Toten die in dem Herren sterben .... und ihre Werke folgen ihnen nach".

Hans Jansen