Bethlehem, o uitverkoren (lied 498)

Bethlehem, o uitverkoren
stad in 't veld van Efrata,
in u is een vorst geboren
als een nieuwe Josua.
Koning Jezus, gloria,
Zoon van God, halleluja.
(Lied 498)

Bij de samenstelling van het nieuwe Liedboek is indertijd door de liedboekredactie een lijst opgesteld van melodieën van Christmas Carols, die zij graag in de bundel opgenomen zou willen zien. In toenemende mate is er ook in Nederland belangstelling voor de zo rijke Anglicaanse kerkmuzikale traditie. Vervolgens is per melodie gekeken of er een bestaande vertaling van de bijbehorende Caroltekst voor opname in aanmerking kwam, of dat er nieuwe teksten op de melodieën geschreven moesten worden. Zes Carols werden voorzien van een geheel nieuwe tekst, een praktijk die in Engeland al sinds de negentiende eeuw bestaat. Zo zijn er in ons nieuwe liedboek tien Engelse Christmas Carols opgenomen in de rubriek ‘Kersttijd'. De Lutherse predikant Wonno Bleij schreef zo'n nieuwe tekst op de bekende melodie van ‘Once in royal David's city'. In het begin sluit hij nog wel even aan bij de bekende Engelse tekst en vertaalt hij ‘Royal David's city' met ‘Bethlehem', maar in het vervolg gaat hij geheel eigen wegen.
De oorspronkelijke Engelse tekst werd geschreven door de Ierse dichteres Cecil Frances Humphries (getrouwd met de latere aartsbisschop van Ierland William Alexander) en in 1848 opgenomen in de bundel ‘Hymns for Little Children'. Een jaar later schreef de componist Henry J. Gauntlett daarbij de melodie, die direct zeer populair werd. Gauntlett, vriend van Felix Mendelssohn- Bartholdy, schreef meer dan 1000 melodieën, waarvan ‘Once in royal David's city' verreweg de grootste verspreiding heeft gekregen.
Sinds 1919 is dit lied het begin van de traditionele ‘Festival of Lessons and Carols', gezongen door ‘King's College Choir' van Cambridge en jaarlijks live uitgezonden op radio en TV. De eerste strofe wordt a capella gezongen door één van de jongste zangers. Wie deze solo mag zingen wordt pas tien seconden voor de dienst bekendgemaakt, dit om te vermijden dat de jonge solist teveel last van zijn zenuwen zou hebben!
Wonno Bleij voegde er in zijn ‘hertaling' een nieuwe dimensie aan toe door van de twee zo pregnante laatste regels een refrein te maken: ‘Koning Jezus, gloria, Zoon van God, halleluja'. Deze laatste twee regels beginnen met de hoogste noot van de melodie, de macht van ‘Koning Jezus' majesteitelijk uitbeeldend. De ingetogenheid van de Engelse tekst krijgt zo verrassend genoeg een wat meer extraverte, continentale inkleuring!

Hans Jansen