Geloofd zij God die heel de wereld (Lied 343)

Geloofd zij God die heel de wereld tot leven wekt
die aarde, zon en sterren met jubel schept,
die hoort de klacht van kleinen, hen ziet en redt.
Lied 343

Een bijzondere bijdrage in ons gezangboek is het Zweedse lied ‘Geloofd zij God die heel de wereld tot leven wekt'. Vooral bijzonder door de vorm van het gedicht dat in ons liedboek is weergegeven in drie lange regels, terwijl het in het Zweedse gezangboek (‘Den Svenska Psalmboken', 1986) is afgedrukt in zes korte regeltjes. Voor onze Nederlandse ‘layout' valt wel wat te zeggen, aangezien het tekstverband en de lange muzikale spanningsbogen eigenlijk niet onderbroken mogen worden. Zo valt het belangrijkste tekstaccent telkens mooi samen met het muzikale accent. Opvallend is daarnaast de vrolijke majeurklank, terwijl de liederen uit Scandinavië toch zo vaak een melancholische ondertoon hebben. Ook opvallend is de speelse afwisseling van de 3/2 maat en de 2/2 maat, waardoor de drie ritmisch vrijwel identieke regels nergens saai worden. Fraai is hoe de eerste regel twee noten meer heeft dan de andere twee regels, zodat de opgebouwde spanning van die eerste regel in de laatste twee regels een heel natuurlijk antwoord krijgt. De hoogste noot van de melodie (ook weer de langste) bewaart de componist voor de laatste regel bij belangrijke tekstmomenten: ‘kleinen', ‘Christus' en ‘één' bij ‘één zijn in Christus Geest'.
Olov Hartman (1906-1982) kan gezien worden als één van de belangrijkste Zweedse dichters van kerkliederen in de twintigste eeuw. Hij was Lutherse theoloog, auteur, dichter en lid van de gezangencommissie voor het Zweedse liedboek, waarin 32 teksten van zijn hand werden opgenomen. Hij schreef met dit lied een compacte samenvatting van de Apostolische Geloofsbelijdenis. Het lied kent geen volledig rijm, maar alleen halfrijm: slechts de klinkers rijmen.
In elke strofe speelt het woord ‘wereld' (lange noten) een belangrijke rol: God schept de wereld (strofe 1); God kwam ter wereld in zijn Zoon (strofe 2) en God zuivert de wereld in de Geest (strofe 3). In vers 4 overstijgt God tenslotte de wereld. In de Zweedse bundel staat het lied vanwege deze driedeling ‘Vader-Zoon-Geest' bij de rubriek Trinitatis (Drie-eenheid), maar het lied kan ook gezongen worden na de schriftlezingen of als onderdeel van de doopliturgie. In ons liedboek is het lied opgenomen bij de rubriek ‘Credo'.
Ook uit Zweden komt de componist Per Roland Forsberg (geb. 1939). Hij studeerde o.a. bij Valdemar Sölderholm en is vanaf 1989 organist van de imposante Immanuelskyrkan in Stockholm. Forsberg is een veelzijdig componist van o.a. pianomuziek, orgelwerken en muziek voor slagwerk. Voor de Zweedse liedbundel componeerde hij 15 melodieën.
Het is geen eenvoudige melodie maar na een keer voorzingen door een zanggroep of cantorij zal de gemeente dit lied zeker snel kunnen meezingen!

Hans Jansen